умно.мк Archives - Europe House

Маја Стојковска, уметница што изработува накит: Кога електронскиот отпад добива втор живот

Posted on September 25, 2022September 25, 2022 by euhouse

Маја веќе десет години активно работи со реупотреба на материјали, а нејзината последна колекција е целосно изработена од електронски отпад. Таа е една од инспративните млади луѓе вклучни во проектот Future of Europe на Europe House Skopje.

„Тоа што е ѓубре за еден човек е богатство за друг.“ Ова е мотото на младата уметница и дизајнерка на накит Маја Стојковска која им дава убавина, всушност втор живот на нештата што завршуваат на отпад. Откако памети, има интерес и љубов кон накитот. Се сеќава на првите обиди да направи ѓерданче со редење мониста или алка со моделирање во глина. Па следувале години и опити со различни материјали и техники. Дел од нив ги совладала самостојно, а дел и како чирак кај еден мајстор во Старата скопска чаршија.

Маја е една од инспративните млади луѓе вклучни во проектот на Europe House Skopje, во чии рамки беше отворена изложба во East Gate Mall. Од младинските европски цели, таа ја одбра „Одржлива зелена Европа“. Свесна дека нашата планета има исцрпни ресурси таа е децидна дека нашата активност мора да ги почитува еколошките граници за да избегнеме последици што може да го загрозат целиот живот на планетата.

Маја веќе десет години активно работи со реупотреба на материјали, а нејзината последна колекција е целосно изработена од електронски отпад.

– Уште при првите буричкања низ скопскиот бувјак, одредени стари, употребувани предмети ми го привлекуваа вниманието заради нивните текстури, форми и бои кои во мојот ум отсликуваа замисли за нов живот, со нова примена во светот. Така, почнав да ги собирам овие напуштени сирачиња од модерните домаќинства и да им давам привремено засолниште, додека не созреат во парчиња накит. – раскажува Маја.

Процесот на изработка е релативно долг и почнува со препознавање на суровини во предмети од „втора рака“, било тоа да се нешта на продажба на пазар, фрлени на улица, одмиени од бран на плажа или од која било причина да завршиле на отпад. Во нејзините очи се формира слика за нивната иднина. Оние за кои има појасна претстава во што би се претвориле, ги собира, ги складира и ги категоризира според боја, големина, форма или текстура. Голем дел од нив е потребно да бидат внимателно расчленети, исчистени и доведени до состојба во која ќе бидат безбедни за работа и користење.

– Од овие предмети произлегува најголемиот дел од материјалите кои повторно ги употребувам, но на неконвенционален начин. Рачно ги оформувам и трансформирам во нови предмети и им доделувам нови улоги во нивното повторно постоење. Така, едно пластично делче од расипани слушалки може да се претвори во беџ или еден алуминиумски ладилник за компјутер може да стане обетка. – објасува Маја.

Од младинските европски цели таа ја одбра „Одржлива зелена Европа“. Маја смета дека неорганскиот тврд отпад содржи елементи токсични за почвата, воздухот и водите, особено кога е неправилно управуван и складиран. Според неа, самото управување со овој тип на отпад придонесува неверојатно висок процент на емисии на зелени гасови во атмосферата, што дополнително и наштетува на животната средина. Според Обединетите нации, секоја личност произведува околу 7,5 кг електронски отпад годишно или околу 57 милиони тони на светско ниво. Од сиот овој отпад само околу 17 отсто е правилно собран, обработен и рециклиран.

– Со брзиот развој на технологијата и краткиот животен век на електронските производи, акумулацијата на електронски отпад е во пораст, но овој вид на отпад сè уште е недоволно актуелизиран како сериозен проблем. Низ мојата работа со електронски отпад како основна суровина за повторна употреба сакам да посочам кон тешкотиите при рециклирање и реупотреба на овој тип на отпад и да предложам начин на кој би можеле да трансформираме нешта кои имаат наследно негативно влијание врз животната средина во нешта кои се убави и корисни. – објаснува Маја.

Таа е децидна дека луѓето мора да се освестат и да сфатат дека нашата планета е конечна, дека нејзините ресурси не се неограничени и дека нашите активности треба да ги почитуваат границите на животната средина за да се избегнат или барем да се ублажат последиците кои би можеле да го загрозат целиот живот на Земјата. Концептот за реупотреба на материјали и циркуларниот пристап во создавањето на накит се само еден мал пример кој содржи огромен потенцијал ако се примени на повисоко ниво, да придонесе кон промена на перцепцијата за огромното влијание што отпадот го има во нашите животи и да поттикне кон одговорно однесување, приспособено кон одржлив развој и заштита на животната средина.

Учеството на изложбата Future of Europe за неа е позитивно искуство. Маја смета дека се потребни повеќе вакви настани каде млади креативни личности ќе може да се изразат на теми кои актуелизираат општествени проблеми, ќе имаат простор и време за размена на идеи и соработки со конкретни акции за подигнување на свеста кај граѓаните и државните институции, како и изнаоѓање соодветен одговор. Во моментот, покрај иницијативата со електронски отпад што во континуитет се надградува, Маја работи на уште две колекции.

– Почнав проект за соработка со уметници, сликари и вајари: користам дел од нивните четки, палети со бои и други алати и материјали што повеќе не ги користат, а истовремено и со керамички плочки што во последните седум години ги собирам од бреговите на Охридското Езеро. – објаснува таа.

Ангела Стојановска, актерка: „Аудиција сега“ е притисокот, а ќе видиме каде ќе пукне

Posted on August 17, 2022August 17, 2022 by euhouse

Ангела Стојановска е сè освен вообичаена актерка. Дипломирала како првенка на генерација, активна е во финансии и сметководство, преку иницијативата „Аудиција сега“ се бори за правата на невработените актери, а „Самоглас“ е прва платформа за аудиокниги на македонски јазик. Ангела е дел од изложбата „Future of Europe“ на Europe House Скопје.

Верува дека светот навистина може да биде поубаво место за живеење и се труди секој ден колку може да придонесе за тоа. Ангела Стојановска е сè освен вообичаена актерка. Дипломирала како првенка на генерација, активна е во финансии и сметководство, преку иницијативата „Аудиција сега“ се бори за правата на невработените актери, а „Самоглас“ е прва платформа за аудиокниги на македонски јазик. Ангела е дел од изложбата „Future of Europe“ на Europe House Скопје. Заради нејзината сестраност, таа избра две европски младински цели што ја опишуваат како личност – инклузивни општетства и квалитетно вработување за сите.

– Мислам дека во најголем дел од времето, мојата и борбата на моите колеги е насочена кон креирање на инклузивни општества, се разбира преку „Самоглас“. Во однос на актерството, во последно време сум фокусирана на квалитетно вработување за сите – вели таа.

Ангела се смета себеси за неверојатно тврдоглава и упорна личност.

– Некои би рекле дека сум досадна и знам да „замарам“, ама јас внимателно ги одбрав првите два збора. Доволно е само некој да ми каже дека нешто е „невозможно“. – вели низ смеа.

Од друга страна е свесна дека како и многу нејзини колешки и колеги од театарскиот свет, можат целосно да се дадат во сè што ќе посакаат.

– Имаме еден чуден талент да совладуваме работи кои не се ни толку блиски до нашата струка. Веројатно, најголемата битка во правењето на светот подобро место за живеење е да не се откажеме во сите помали битки. – вели Ангела.

Таа е сестрана личност. Дипломирана актерка е, но има работно искуство во различни дејности. Ја интересира раководење со финансии, а со „Самоглас“ е посветена на инклузијата. Ангела вели дека многумина мислат дека лаже кога ќе им каже дека помага во сметководство. Веќе е вклучена во Фестивалот на креативен документарен филм „МакеДокс“ на позиција поврзана со финансии.

– Во однос на „Самоглас“, јас и моите колеги актери Христијан Поп-Симонов и Васко Костовски сè уште не можеме да поверуваме дека платформата е нашето дете. Ме радува, нè радува и ни дава сила да продолжиме да ја развиваме. Во моментов работиме на целосно оптимизирање на платформата за слепите и слабовидни лица, воведуваме систем за донации, започнуваме со подкасти и ги даваме сите напори за да обезбедиме финансиски средства за работење на драмски текстови во аудиоформат. – објаснува неуморната Ангела.

Гласна е и кога станува збор за обесправените актери. Со иницијативата „Аудиција сега“ се обидува да ги менува нештата. Вели дека нејзините родители се горди на неа, но истовремено премногу ги нервира нејзината „наивност и неразумност“. Ама нешто не ѝ дава само да се жали, сè дури не почувствува дека направила сè што може да направи.

– Веројатно, ова е единственото нешто што ме држи во оваа земја – фактот дека немам почувствувано дека сум направила сè што е во рамките на мојата моќ. – вели Ангела.

Во „Аудиција сега“ има режисери, драматурзи и продуценти, иако актерите се најбројни. Ангела раскажува анегдота минатата година, кога еден наш театар распишал јавен оглас за вработување.

– Се „нацртавме“ 60-ина луѓе на аудицијата и по две недели тој конкурс се затвори. Ама во време кога независните уметници немаа како да заработат пари за преживување, затворање на работни места е луксуз од невидени размери. Да не го ни споменувам актуелново и најавено кратење на буџетите од 31 отсто на веќе одобрени проекти, на проекти кое веќе се реализираат или се завршени. Се надевам дека погрешно сум разбрала и дека другите корисници и невработените чинители на театарската сцена нема да бидат дотепани преку овие одлуки. „Аудиција сега“ е притисокот, а ќе видиме каде ќе пукне. – вели Ангела.

Таа сметаш дека инклузивното општество и квалитетното вработување за сите се особено важни европски младински начела и дека двете работи се взаемно поврзани. Во однос на инклузивноста, таа својот придонес во најголема мера го дава преку „Самоглас“, ама сосема е свесна дека државата е назад на секое поле.

– „Една од моите омилени професорки Ана Стојаноска, на факултет зборуваше за тоа како многу често сме изненадени и восхитени од нешто што треба да е сосема нормално. Во оваа фаза од мојот живот сум презаситена од изненадувањето од нормалата. А за квалитетното вработување – како актерка која била студент на генерација и која континуирано активно работи во театарската сфера па и надвор од неа, ни јас самата не можам да сфатам како сум невработена во струката. Јас, моите колеги, младите општо, немаме еднакви можности за вработување. Ако некако ги добиеме, тоа е само почеток на борбата. Генерациите на нашите родители верувам дека дале сè од себе. Ама ако сме искрени – не создале подобри услови за живеење. Да се надеваме дека мојата генерација нема да се вплетка во сопствената себичност. Преживувањето само по себе навистина не е доволно“ – децидна е оваа млада инспиративна жена.